Om me heen zie ik het elke dag weer: de onwetende hoger opgeleide. Ooit een goede opleiding gevolgd. Gestart met HAVO, VWO of Gymnasium. Doorgeleerd op een HBO of Universiteit, aangevuld met vakinhoudelijke opleidingen en trainingen in persoonlijke vaardigheden. Daarna gestart in een drukke uitdagende baan. Het zijn slimme mensen, ambitieus, klaar voor een leidende rol in de maatschappij. Tot voor kort leek dat ook te gaan lukken, maar nu begint de toekomst er minder rooskleurig uit te zien.

De riante positie begint te wankelen

Want de laatste tijd gaat er wat mis. Beginnen er dingen te knagen. Is de positie van kenniswerker, manager of opinieleider niet meer zo stevig. Er spelen nieuwe dingen, de riante uitgangspositie raakt aan het wankelen. Om me heen zie ik veel hoogopgeleide mensen worstelen. Met de werkdruk, de tientallen emails per dag, de informatie-overload. Tegelijkertijd zie ik anderen fluitend honderden mails per dag verwerken, die dan ook nog tijd hebben om te twitteren en te bloggen. Wat is er aan de hand?

Een nieuwe tweedeling in onze maatschappij

In onze maatschappij ontstaat een nieuwe tweedeling, eentje met diepe sporen. Geen deling tussen arbeiders en witte boorden, maar een deling binnen de hoger opgeleiden, de kenniswerkers en managers. Er ontstaat een tweedeling tussen mensen die de informatiemaatschappij met haar nieuwe media wel of niet begrijpen. Een tweedeling tussen informatie-oogsters, die zaaien en oogsten dankzij nieuwe media, en de veilige volgers. Zij die wel willen, maar niet weten hoe. Die zichzelf vaak voorhouden ‘dat het allemaal weinig toevoegt’. Dat ze ook zonder al die sociale media wel bij kunnen blijven. Maar hoe lang kun je dan nog een belangrijke rol vervullen? Je werk goed doen? Bijdragen aan je organisatie? De tweedeling die aan het ontstaan is laat diepe sporen na.

De informatie-oogsters proberen alles uit

Aan de ene kant zie ik de experimenteerders, mensen die graag nieuwe dingen uitproberen. Die snel een accountje op Twitter beginnen, al vijf blogs hebben gehad, een filmpje op YouTube publiceren. Zij ontdekken al doende de essentie van wat nieuwe media te bieden hebben. Ze hebben een RSS-reader en houden eenvoudig honderden blogs bij. Daardoor zijn ze op de hoogte van alles. Van nieuwe gadgets tot nieuws, maar ook van slimme manieren om je inbox leeg te houden en veel informatie te vinden. Ze hebben allang ontdekt dat sociale media nuttig en leuk is.

Denk overigens niet dat deze groep vooral uit jongeren bestaat. Ik zie menige pensionado over z’n wielrenritten bloggen, senior chauffeurs van de waterbus twitteren, en m’n 82-jarige buurvrouw verstuurde in 2003 al digitale verjaardagsfoto’s. Denk ook niet dat deze groep sociale media vooral gebruikt ‘voor de lol’, er worden keiharde zaken gedaan. Een groot deel van hun zakelijke netwerk bereikt deze groep met hun sociale media. Ze vinden nieuwe klanten, halen nieuwe orders binnen of recruteren eenvoudig nieuwe medewerkers dankzij hun eigen online netwerk.

De veilige volgers kijken weifelend toe

Aan de andere kant zie ik een probleemgroep ontstaan. Mensen die ooit hoog opgeleid waren, die hard werkten op het gymnasium. Die goed luisteren naar instructies, die trouw de lesboeken volgden. Maar die minder geneigd zijn zelf uit te proberen. Ze zoeken naar zekerheid, willen weten waar ze aan toe zijn. Ze willen van een expert horen hoe het moet. Zij kiezen vaker voor grote organisaties, waar ze binnen de groep gedijen. Het is juist deze groep die ik zie worstelen. Ze hebben niet alleen problemen met de nieuwe techniek, maar minsten zoveel met de mores er omheen. Uitproberen of zelf je weg zoeken? Dat is eng. Zomaar nieuwe tools uitproberen? Mag dat dan wel van m’n manager en bovendien heb ik daar weinig tijd voor. Sociale media? Maar dan weet iedereen van alles van me!

Organisaties missen de boot…

Ondertussen mist deze groep de boot. Samen met hun organisaties. Want organisaties die voor een groot deel uit trouwe en loyale volgers bestaan en die niet genoeg experimenteerders weten aan te trekken, die hebben het zwaar. Ze worden overladen met informatie, zonder dat ze de vaardigheden hebben om elke dag even snel die inbox leeg te maken. Ze kunnen informatie niet snel scannen, niet op de hoogte blijven van trends buiten hun direct vakgebied en missen wat klanten over hen zeggen op sociale media. Ze staan met hun team weifelend te overleggen aan de kade, terwijl de boot op het punt van vertrekken staat. Vaak zijn het overigens niet alleen de medewerkers, maar juist ook de (top)managers die weifelend aan de kade staan. Zij missen de tijd en het commitment om zich te verdiepen. Waardoor ze nu de boot gaan missen.

Spring aan boord nu het nog kan

Wij zitten middenin een revolutie van de kenniswerkers, een revolutie die ons werk versnelt en veel nieuwe dingen mogelijk maakt. Maar ook een revolutie die voor een tweedeling zorgt. Een tweedeling waarbij een forse groep hoger opgeleiden het nakijken heeft, waarbij zij voor het eerst van hun leven de achterblijvers dreigen te worden. Tenzij ze daar nu wat aan gaan doen. Maar dan is er wel actie nodig. Je moet, naast je drukke baan, tijd inruimen om bij te blijven. Uitzoeken hoe die nieuwe sociale media werken. En ontdekken welke kansen sociale media je bieden. Voor je rol als professional, maar ook voor je organisatie. Zorg ervoor dat je de boot niet mist, spring nu aan boord!