Zijn vrouw ademt zachtjes, vlak naast hem in het donker. Jack heeft er geen erg in. Zuchtend draait hij zich op zijn andere zij. De wekkerradio geeft 3:54 aan. Maar hij is klaarwakker en dat haat hij. Toen hij ruim drie kwartier geleden wakker werd had hij het zich nog zo voorgenomen: niét gaan liggen malen over zijn werk. Maar natuurlijk lukte dat niet. Het was als de opdracht van het niét denken aan een roze olifant, uit die leiderschapstraining van laatst. Onmogelijk! Zuchtend draait hij zich nog eens om. Zijn hoofd blijft malen. Over het nieuwe product dat hij wil lanceren. Over die kritische klant. Over zijn klussen voor de komende maanden. Dan houdt hij het niet meer uit. Hij gooit zijn voeten over de rand van het bed en stapt uit bed. Slapen lukt nu toch niet meer. Hij wandelt de trap af, naar de keuken.

Als je eigen slimheid je in de weg zit

Teveel ondernemers hebben het probleem van Jack. Ze zijn slim, actief en ondernemend. Maar soms zit hun eigen slimheid hen in de weg. Wanneer je gedachten een eigen leven gaan leiden. Als ze in rondjes blijven draaien en niet meer tot rust willen komen. Dan is denken geen zegen meer, maar wordt het een vloek.

Hoe voorkom je dat je gedachten met jezelf op de loop gaan? Dat lijkt ingewikkeld, maar kan verrassend eenvoudig zijn. Als je maar weet hoe je je eigen brein kunt temmen. Zo pak je dat aan:

1. Probeer een wild paard niet te stoppen.

Op hol geslagen gedachten zijn als een op hol geslagen kudde paard. Je kunt er aan sleuren wat je wilt, maar je krijgt het toch niet tot stilstand. Vooral niet als je weerstand blijft bieden. Dan geef je de gedachtenstroom steeds opnieuw energie. En blijft het doormalen.

Ga leren hoe je de wilde energie van je gedachten stapje voor stapje in goede banen gaat leiden. Je gedachten zijn de rest van je leven bij je. Word je de meester van je gedachten, dan word je meester over je leven. Een vaardigheid waar we op school weinig over leerden, maar die zeer de moeite waard is. Voor de rust in je bedrijf, maar ook in je leven.

2. Leer van de monniken.

Veel wijsheid over gedachten is te vinden in lessen over meditatie. Wetenschappers ontdekken nu dat onze hersenen geen willekeurige patronen laten zien: je kunt ze trainen. Net zoals je je spieren kunt trainen om 5 of 50 km hard te lopen, kun je ook je hersenen trainen. Door je aandacht te trainen. Zo blijkt uit modern hersenonderzoek dat monniken met een jarenlange training in meditatie compleet andere hersenpatronen laten zien onder hersenscanner dan gemiddelde ongetrainde mensen (meer weten? Lees dan bijvoorbeeld ‘Destructieve emoties) van Daniël Goleman).

Wat heb jij daar nou aan, als je regelmatig last hebt van een malend hoofd? Heel eenvoudig: leer de basisprincipes van meditatie. Je hoeft geen zenmonnik te worden die de rest van haar leven doorbrengt op een berg. Er zijn tegenwoordig handzame manieren van meditatie voorhanden. Check bijvoorbeeld de Headspace-app of website, die gemaakt is voor snelle westerlingen die meditatie willen verweven in hun dagelijks leven.

3. Word de toeschouwer.

Eén van de eerste dingen die je leert met meditatie, is dat je niet je gedachten bént. Je gedachten zijn er gewoon, ze komen en gaan. Net zoals de wolken aan de hemel of auto’s die voortrazen op een snelweg. Vaak laat je je onbewust door alle gedachtes meevoeren. Je bént je gedachten. Maar dat hoeft niet zo te blijven. Je kunt ook de toeschouwer worden van je gedachten. Je gaat kijken naar je gedachten en wordt de neutrale waarnemer. Je zegt dan niet langer ‘ik ben boos’, maar zegt bijvoorbeeld ‘ik voel nu boosheid’. Zo maak je een kleine afstand tussen jezelf en je gedachten.

Let op: ga je gedachten niet ontkennen of wegdrukken. Streef niet naar een stil hoofd, als er volop gedachten zijn. Dat is even kansloos als het tegenhouden van die rennende kudde wilde paarden. Ga gewoon kijken naar die rennende kudde gedachten. Zie ze komen en gaan. Terwijl jij als toeschouwer vermaakt toekijkt. Niet langer verbonden aan de gedachten. Waardoor je de gedachten minder energie geeft en de kudde als vanzelf tot rust komt.

4. Ga iets doen.

Voortrazende gedachten geven je een gevoel van urgentie. Je moet iets doén. Maar tegelijkertijd wordt je gevangen door dat gevoel van urgentie en kom je tot niets meer. Waardoor je gevoel van urgentie nog verder toeneemt. Juist die cyclus van denken-verlamming-denken-urgentie zorgt ervoor dat je gedachten blijven doorgaan. Hoe doorbreek je dat? Heel eenvoudig: door fysiek aan de slag te gaan. Met iets dat niets met je gedachten te maken heeft.

Ga een rondje hardlopen door het park of een bos, ga fietsen door de polder, baantjes trekken in het zwembad, of wandelen door de regen. Kies een lekkere fysieke activiteit die bij je past, bij voorkeur in een omgeving waar je energie van krijgt. Wat net nog heel belangrijk leek, is plots minder urgent. Je ziet de hoofdlijnen weer, kunt weer keuzes maken. En komt tot rust. Wat met urenlang piekeren niet is gelukt, kan wel met 15 minuten hardlopen: de kudde is getemd.

6. Los het niet in je hoofd op.

Problemen die in je hoofd zitten, kun je vaak niet alleen in je hoofd oplossen. Er is meer nodig. Vaak blijven gedachten rondtollen, omdat je niet meer kunt zien wat er écht nodig is. Of: je weet het wel, maar wil er niet aan. Zo weet je bijvoorbeeld dat die grote klant niet goed voor je is en je tegenhoudt in je ontwikkeling. Maar je durft er ook niet voor te kiezen om te stoppen met die grote klant. Zo blijf je piekeren en malen. Maar daar ligt de oplossing niet. De oplossing ligt op een ander level.

De oplossing is niet het verzamelen van meer informatie of nog meer mensen om hun mening vragen. De oplossing is dat jij een keus maakt, een stap zet. Dat jij die klant aanspreekt op zijn gedrag. Of de knoop doorhakt om te stoppen met dit soort werk. Maak je die keus niet? Dan blijven je gedachten malen.

De grote vraag is natuurlijk: hoe kom je dan tot een keus? Dat is voor iedereen verschillend. De één heeft genoeg aan dat rondje hardlopen. Een ander maakt een mindmap of een tekening waardoor de oplossing helder wordt. Ook kan coaching door een expert je helpen om je probleem in een breder perspectief te zien. Vaak helpt het al om te beseffen: malende gedachten los je niét op door harder te gaan denken. Er is iets anders nodig: fysieke afleiding, een besluit, een keus, een doel stellen dat je nog niet helder had.

Maar hij was laat op Facebook blijven hangen

De klok in de keuken geeft 4.15 aan. Tevreden kijkt Jack naar de mindmap die hij heeft getekend op de keukentafel. Alle acties en keuzes voor de komende maand staan op een rijtje. Plots is het behoorlijk overzichtelijk. Er zijn drie grote projecten die zijn aandacht vragen. De rest is bijzaak en kan hij door anderen laten doen. Hij voelt het rustig worden in zijn hoofd. Dan kijkt hij naar zijn laptop, op de bank in de werkkamer. Als hij gisteravond nog even deze mindmap had gemaakt, was zijn hoofd voor het slapen gaan al rustig geweest. Maar hij was tot laat op Facebook blijven hangen. Filmpjes kijken, reageren op berichten van anderen. Met een vol hoofd was hij in bed gestapt. Hardlopen was er niet van gekomen. Dom! Dan krabbelt hij nog snel een extra onderwerp in zijn mindmap: elke week 3x sporten en ’s avonds na 22 uur niet meer online. Hij pakt het vel op en stopt het in zijn tas. Morgenochtend gaat hij eerst hiermee aan de slag. Dan wandelt hij de trap op, naar de slaapkamer. In bed kijkt hij nog even naar de klok, maar voordat die 4.29 aangeeft is hij al vertrokken. Met een rustig hoofd, zonder malende gedachten.