Ik hoor beneden de achterdeur dichtslaan. De voetstappen van mijn jongste tikken over het tuinpad. Even later kraakt de schuurdeur en hoor ik hem zijn fiets naar buiten rijden. Regen tikt tegen de ramen van de slaapkamer, ik trek het dekbed hoger over me heen. Vandaag regelt mijn man het ontbijt. Ik heb geen haast. Lekker? Hmmmmm. Niet echt.

In al deze rust is er ruimte voor alle onrust.

Ik kan uitslapen, dutten, een boek pakken, wat werken. Maar mijn gedachten tollen, malen, wentelen, draaien. Om steeds weer uit te komen bij hetzelfde. Dat berichtje op Facebook gisteravond. Van een andere coach. Met foto’s van haar succesvolle event. Die zaal boordevol mensen.

Ze is coach. Net als ik. Ze heeft een succesvol bedrijf. Helpt volop mensen, verdient prachtige bedragen. Als ik daar over nadenk, voel ik geen jaloezie. Ik weet hoe hard ze er voor werkt, ken haar oprechte intenties. Ik gun haar het succes. Dat is het niet.

Als ik lees over haar succes, schaam ik me over mijn eigen bedrijf.

Wat is het dan wel? Het is schaamte. Als ik lees over haar succes, schaam ik me over mezelf.

Mijn gedachten gaan me me op de loop. Wat stelt mijn bedrijf voor? Ik verdien prachtig, maar niet zoveel als zij. Ik heb enthousiaste deelnemers, maar trek niet zoveel mensen op mijn events als zij. Ik voel me waardeloos. Ik heb zoveel talent, zoveel mogelijkheden. Maar ik verdien geen miljoen, heb geen honderduizenden volgers. Ik schaam me, over mijn bedrijf.

Het liefst zou ik diep onder de dekens kruipen, zo een week blijven liggen.

Ik ben er ingetrapt!

Maar dat doe ik niet. Tussen al dat malen, draaien en wentelen van mijn onrustige gedachten, popt er opeens een inzicht omhoog. Een inzicht dat komt uit de stilte, diep in mezelf. Een inzicht dat zo waar is, dat ik overeind vlieg en de dekens van me af schop.

Ik realiseer me: ik ben er ingetrapt!

Waar ben ik ingetrapt? In iets dat ik bij veel ondernemers zie. We hebben er vrijwel allemaal last van, van tijd tot tijd.

Wat dat is? Dat is ondernemersschaamte.

Wat is ondernemers-schaamte?

Ondernemersschaamte betekent dat je je schaamt. Voor je bedrijf.

Juist omdat je slim bent, gezond, talentvol, vind je dat je een topbedrijf zou moeten hebben. Wat is een topbedrijf? Als je de schreeuwende verhalen op sociale media moet geloven, draait een topbedrijf om een topomzet, veel klanten, grote groepen mensen helpen, bovenaan staan in de best-sellerlijsten, verre reizen maken.

Je bedrijf voelt niet echt

Heb je dat niet? Dan ben je niet succesvol. Niet echt. Is je bedrijf niet ‘echt’. Je moet harder werken, meer doen, meer bereiken, om een ‘echt’ bedrijf te hebben. Je schaamt je voor je bedrijf, voor je werk, voor jezelf. Tenminste: dat is wat je ondernemersschaamte je wil doen geloven. Het liefst kruip je diep weg in je bed, met de deken over je hoofd.

Venijnig, in allerlei gedaantes

Ondernemersschaamte is venijnig. Als business coach zie ik het bij de mensen met wie ik werk in allerlei gedaantes:

• De ondernemer die snel antwoordt met ‘Prima, heel goed’, als je vraagt hoe het met hem gaat. Terwijl zijn ogen onrustig wegdwalen en hij je niet echt aankijkt. Hij schaamt zich over zijn gebrek aan nieuwe klanten, de overvloed aan vrije tijd die hij deze week heeft. Daardoor durft hij je niet te vertellen dat hij erg verlegen zit om een nieuwe klus. Een klus waar jij hem wellicht aan kunt helpen, als hij maar zou delen dat hij tijd heeft.
• De mastermind-partner die maar blijft vertellen over zijn nieuwe plannen. Terwijl je geen antwoord krijgt op je vraag hoe het met dat vorige plan van hem is afgelopen. Hij schaamt zich voor die vorige lancering, die op niets is uitgelopen.
• De collega-coach die op sociale media vooral close-ups van dat ‘succesvolle event’ post. Zodat je niet kunt zien hoe klein haar zaal was, met die kleine groep deelnemers. Waar ze een heerlijke dag mee heeft gehad met steengoede resultaten, maar waar ze zich wel voor schaamt omdat ze zelf vindt dat haar groepen groter zouden moeten zijn.

Ook ondernemers met miljoenen omzet schamen zich

Het wonderlijke is: als coach kom ik ondernemers-schaamte in alle lagen van de ondernemers-bevolking tegen: bij starters en zeer ervaren mensen. Bij mensen die vrijwel niets verdienen, maar ook bij ondernemers met een miljoenen-omzet. Daar ligt het dus niet aan.

Je bent niet langer trots op de mooie dingen die je doet

Ondernemersschaamte zorgt ervoor dat je werk niet echt voelt. Dat je niet langer trots bent op de goede dingen die je doet. Omdat je je vergelijkt met anderen, lijkt jouw mooie werk opeens magertjes, nutteloos. Voelt het zinloos.

Hoe ziet jouw schaamte er uit?

Vraag je voor jezelf eens af: hoe ziet jouw ondernemers-schaamte er uit? Waar durf jij niet mee voor de dag te komen, als het om je bedrijf gaat? Waarvan denk jij, bewust of onbewust, dat het er niet mag zijn? Dat het niet goed genoeg is?

Succes op je eigen voorwaarden

Maar is dat ook echt zo? Natuurlijk niet! Natuurlijk ben je niet alleen succesvol als je miljoenen omzet maakt, of werkt met een groot team.

Diep in je hart weet je dat het anders ligt. Dat je succesvol kunt zijn op je eigen voorwaarden. Juist omdat je zo graag jezelf wilt zijn, heb je ooit gekozen voor het ondernemerschap. Je wilde je vak uitoefenen, op je eigen manier. Zelfstandig zijn. Vrij zijn. Onafhankelijk zijn. Met je talent een goede boterham verdienen. Mét lekker beleg.

Succesvol ondernemen betekent dat jij je werk mag doen, helemaal op jouw manier. Met 100.000 volgers, of met 10. Met een miljoenenbedrijf, of met €1.000 omzet. Het maakt niet uit. Het mag op jouw manier.

Tevreden zijn én graag meer willen

Natuurlijk heb je ambities: wil je groeien, wil je meer. Meer mensen helpen, misschien meer omzet en meer geld. Maar dat betekent nooit dat je je hoeft te schamen voor waar je nu staat. Waar je nu staat is OK; graag meer willen is ook OK.

Je raakt een belangrijk stuk van je identiteit kwijt

Ondernemersschaamte is funest. Het zorgt er voor dat je niet meer tevreden bent met waar je nu staat. Dat je het kleineert, doet alsof alles er niet toe doet. Daarmee kleineer je jezelf. Je prestaties, je bedrijf, je eigen zijn.

Omdat je je daar voor schaamt, raak je een stukje van jezelf kwijt. Het stukje dat dapper aan het werk is geweest, dat alles heeft opgebouwd dat er tot nu toe is. Wil je groeien? Dan is dat stukje belangrijk! Het is namelijk het stukje dat je laat zien wat er al werkt. Waar je al lol in hebt. Wat er toe doet in jouw leven en bedrijf. Door je schaamte veeg je dat stuk van je identiteit van tafel.

Echt succes komt vanuit jezelf

Zo word je kwetsbaar. Je raakt een stuk van jezelf kwijt, terwijl je tegelijkertijd buiten jezelf op zoek gaat naar ‘het succes’ in je bedrijf. Dat is natuurlijk nooit buiten jezelf te vinden. Succes moet je zelf maken. Juist als ondernemer.

Natuurlijk kunnen anderen je inspireren, tools en technieken leren. Maar echt succes komt vanuit jezelf. Uit jouw keuzes, jouw visie, jouw passie. Eigenlijk weet je dat best. Diep van binnen heb je een wijs stemmetje, dat je feilloos vertelt wie je bent. Wat bij jou past. Met welk werk jij iets moois toevoegt aan de wereld. Dat is de stem van je eigen-wijsheid, die je begeleidt op je weg door het leven. Die stem vertelt je dat het OK is wat je doet.

Toch kun je die stem niet altijd horen. Hoe komt dat? Omdat er ook een andere stem is.

De stem van je ego

Naast de stem van je eigen-wijsheid is er de stem van je ego. Je ego wil zichtbaar zijn. Meeslepend leven. De wereld redden. Een enorm inkomen verdienen. Voor grote groepen staan. Die bestseller schrijven. Je ego is overigens niet slecht. Het dient een belangrijke rol: het wil je beschermen tegen alles wat je kwaad kan doen.

In je reptielbrein draait het om angst

Je ego-stem is gebaseerd op je reptielbrein. Dat is het stukje onderin je hersenen, dat continu alert is op gevaar. Waarin alles draait om vechten, vluchten of bevriezen. Je ego-brein is gebaseerd op angst en schaarste. Daarom wil het je beschermen. Met veel geld. Met status en aanzien. Of juist met onzichtbaar blijven, niet boven het maaiveld uitsteken.

De holle-bolle-gijs van het nooit-genoeg

Hoe meer je in de ban van je ego-stem raakt, hoe belangrijker geld gaat worden. Geld wordt een buffer, een veiligheidsmuurtje, tegen alle onveiligheid in de wereld. Denkt je ego-brein. Helaas is je ego-brein nooit verzadigd. Het ego is de holle-bolle-gijs van het nooit-genoeg. Hoe meer je naar hem luistert, hoe meer je alert wordt op gevaren, hoe onrustiger je wordt. Hoe meer je nodig denkt te hebben buiten jezelf.

De betovering van de angst

Hoe zorgt die ego-stem er nou voor dat je een beetje naar hem luistert? Hoe kan hij je betoveren, zodat je in zijn ban blijft?

Eén van de beste manieren die je ego-stem daarvoor heeft is angst en schaamte. Zolang je je schaamt, verlam je. Het meest venijnige van schaamte, is dat je je terugtrekt in jezelf. Je deelt niet met anderen wat je dwars zit. Waardoor je klem komt te zitten in een donker deel van ik. Dat is interessant om te weten: in essentie is schaamte een ego-centrische emotie, waarin je alles laat draaien om jezelf. Een emotie die je laat navelstaren op jezelf en je verlamt.

Hoe kom je daar uit?

Dat andere brein, dat angst overstijgt

Gelukkig hebben wij mensen niet alleen een reptielbrein. We hebben ook een ander brein: het zoogdierbrein. Dat is het deel van ons brein dat de angst en primaire reacties overstijgt. Het zoogdierbrein wil voor haar jongen zorgen, het is sociaal, coöperatief. Werkt samen met anderen. Door het zoogdierenbrein gaan mensen in groepen functioneren, rekening houden met elkaar.

Zoek de verbinding met anderen

Hoe overstijg je je reptielenbrein en je ondernemersschaamte? Heel eenvoudig: door te stoppen met je terugtrekken in jezelf, maar door de connectie met anderen op te zoeken.

Dat kan door over je schaamte te praten, te delen met anderen wat je dwars zit. Dit is wat schaamte-expert Brené Brown adviseert.

Lever mooi werk voor je klanten

Daarnaast zijn er meer manieren om je schaamte te ontmantelen. Het kan bijvoorbeeld ook verdwijnen door verbinding te zoeken met anderen: met je klanten. Door mooie dingen samen te doen. Door te stoppen met navelstaren en jezelf met anderen te vergelijken, maar door goed werk te gaan leveren waar je mensen blij mee maakt.

Je gaat je focus verleggen van het reptielenbrein vol angsten over jezelf, naar het zoogdierenbrein dat voor anderen zorgt. Je verschuift van angst over jezelf naar samenwerking met anderen, van vluchten-vechten-bevriezen naar verbinden.

Ondernemen gaat om verbinding

Het mooie is: ondernemen draait in essentie om verbinden en samenwerken: iets moois leveren, dat voor een ander waarde heeft. Ondernemen draait niet om ‘wie heeft de grootste’. Het draait om andere mensen blij maken, die jou daar graag voor betalen. Juist ondernemers met een sterk ontwikkeld zoogdierbrein zijn klantgericht en kunnen zeer succesvol worden in hun bedrijf. Juist doordat je focus ligt op het goed zorgen voor je klanten, bied je veel waarde, krijg je meer klanten. Zo ga je uiteindelijk harder groeien en meer verdienen. Niet door jezelf te vergelijken en te verlammen in angst, maar dankzij je zorgende zoogdierbrein.

Meer verdienen, dankzij je zorgende zoogdierbrein.

Ik spring uit bed

Ik trap het dekbed van me af en spring uit bed. Wat nou schaamte over mijn bedrijf, wat een onzin! Ik heb vanmiddag een coachingscall met een leuke klant, die ik uitstekend kan helpen. Als ik nu aan de slag ga, kan ik bovendien dat inspirerende artikel schrijven, waarmee ik ondernemers kan helpen.

Mijn zoogdierbrein springt in de actiestand

Mijn zoogdierbrein springt in de actiestand en laat het sputterende ego en reptielbrein achter. Ik focus op waar het wel om gaat: verbinding. Anderen helpen door mijn werk. Opeens is mijn werk en bedrijf weer leuk en relevant. Niet omdat ik de beste en grootste business-coach van de wereld moet worden. Mijn werk gaat niet meer om mij. Het gaat om een ander. Om jou. Jou die ik kan helpen. Bijvoorbeeld met dit verhaal.

Opeens is mijn ondernemersschaamte getransformeerd. Het is niet langer iets dat ik stil moet houden, het is iets dat ik van de daken wil schreeuwen.

Je bent niet de enige

Ondernemersschaamte is iets dat we allemaal af en toe hebben. Besef dat je niet de enige bent. Besef ook dat die schaamte voorkomt uit een donker deel van jezelf, een reptielbrein dat je niet de baas hoeft te laten zijn in je werk en bedrijf. Er is geen schaarste in de wereld. Er is alleen angst in je hoofd. Die angst isoleert je, die is niet nodig.

Er is ook een andere wereld. De wereld van het zoogdierbrein. De wereld van samen zijn, verbinding, van mooie dingen realiseren met elkaar.

Hoe werkt dat bij jou?

Mijn zoogdierbrein is benieuwd: hoe werkt dat bij jou? Heb je ook last van ondernemersschaamte? Wat helpt jou om daar overheen te stappen? Hoe ga jij uit het reptielbrein naar je zoogdierbrein?