‘Uitzonderlijk talent’ van Frans Corten is interessant voor zzp-ers en ondernemers die slim, creatief of misschien wel hoogbegaafd zijn. Wat kun jij leren van dit boek.

Wil je hulp als zelfstandige of bij je bedrijf? Dan is het belangrijk om te weten dat verschillende business coaches heel verschillende typen ondernemers helpen. De één focust op starters, een ander helpt twijfelaars een knoop door te hakken. Weer een ander helpt mensen die fanatiek willen doorgroeien naar een miljoen omzet.

Van die bijzondere mensen

Ook ik heb typerende cliënten. Als ik ze zou moeten samenvatten zou ik zeggen: ze zijn superaardig. En stikeigenwijs. En daar hebben ze recht toe. Veel van mijn cliënten zijn namelijk goed. Echt goed, in hun vak. Inhoudelijk zijn het toppers, maar meestal zijn het geen nerds. Ze zijn naast slim namelijk ook op een bepaalde manier creatief én sociaal vaardig. Soms vinden ze zichzelf ongestructureerd, maar toch krijgen ze op hun eigen manier veel voor elkaar. Kortom: bijzondere mensen.

‘Uitzonderlijk talent’ van Frans Corten voor hoogbegaafden

Recent las ik een boek, dat precies over dit slag mensen gaat: ‘Uitzonderlijk talent’ van Frans Corten. De auteur begeleidt hoogbegaafden en andere uitzonderlijke talenten die vastlopen in loopbaan.

Zelf worstel ik met het woordje ‘hoogbegaafd’, terwijl ik tegelijkertijd weet dat er een kern van waarheid in zit. Er is een groep mensen die ‘anders bedraad’ is, hun hoofd werkt gewoon anders. Ze zien verbanden razendsnel (op gebieden die ze interesseren), terwijl ze op andere gebieden soms niet vooruit te branden zijn. Ze hebben hele diverse talenten, op totaal uiteenlopende gebieden. Zoals Carla, die wetenschappers helpt in hun carriere maar net zo makkelijk een prachtig concert op haar harp geeft. Of, ja geef het maar toe, Ellen die zakelijke boeken schrijft maar er dan wel een business-roman van maakt. Of een podcastserie ontwikkelt met zelfgemaakte collages. Of… nou ja, dat soort mensen dus.

Het woord ‘hoogbegaafd’ roept bij veel mensen, ook de groep waar het om gaat, weerstand op. Alsof je beter bent, of hoger dan anderen. Maar zo wil je jezelf helemaal niet voelen. Zodra je toegeeft dat je cognitieve (en andere!) talenten anders zijn dan die van de mensen om je heen, ga je zien dat je bijzonder bent. Hoe bijzonder? Dat ontdek je met het lezen van dit boek.

Wat leert het boek ‘Uitzonderlijk talent’ van Frans Corten je?

Het boek ‘Uitzonderlijk talent’ is relevant, omdat het een aantal interessante inzichten geeft. Juist over die bijzondere talentvolle, creatieve, eigenwijze en hoogbegaafde ondernemers. Wat leert het boek je?

Uitzonderlijk talent: te vroeg met ideeën

“Uitzonderlijke talenten hebben het niet altijd makkelijk. Ze zijn soms te vroeg met ideeën, lopen te ver vooruit op anderen. Of ze weten dat ze talent hebben, maar het lukt ze maar niet om dat te verzilveren. Bijvoorbeeld omdat ze niet passen in de bestaande structuren.”

Dat is wat ik vaak bij mijn cliënten zie. Ze hebben goede ideeën, soms hele bijzondere methoden ontwikkeld. Maar hoe verzilver je die tot een goed inkomen? Dat valt niet altijd mee.

Hoogbegaafd en je energie kwijtraken door je aan te passen

“Hoogbegaafden zijn slimme, gevoelige en veelzijdige mensen, die meer vervulling uit hun werk en leven willen halen. Die zich soms enorm vervelen, maar ook veel energie kwijtraken aan het aanpassen aan wat de samenleving of een organisatie van je vraagt.”

…Slimme en gevoelige mensen, die zich soms enorm vervelen en energie kwijtraken aan het aanpassen aan wat de samenleving van je vraagt.

Herkenbaar? Nou, voor mij wel! Ook bij veel van de zzp-ers die ik coach zie ik dit. Ze willen bijvoorbeeld nog wel mét een grote organisatie werken, maar niet meer er ín. Dat kost ze teveel energie, geeft teveel frustraties. Terwijl ze tegelijkertijd weten dat ze enorm waardevol zijn en veel kunnen toevoegen aan diezelfde grote organisatie. Als zelfstandige rond zo’n organisatie werken, met je eigen methoden, kan wel succesvol zijn.

Hoogbegaafd en ongebruikelijke dingen voor elkaar krijgen

In het boek geeft Corten volop tips aan uitzonderlijke talenten om hun leven en werk op een goede manier vorm te geven. Interessant wordt het, op de plekken waar hij verwijst naar ondernemers. Daarin slaat hij een aantal keren de spijker op zijn kop. Dit sprak mij als business coach bijvoorbeeld aan:

“Uitzonderlijke talenten kunnen vaak ongebruikelijke dingen voor elkaar krijgen. Dat kost hen niet veel meer moeite dan een standaard taak.” Dat is handig, zowel in een baan als in je eigen bedrijf: “het levert je meer zichtbaarheid op en minder concurrentie als je je aan unieke taken en problemen toewijdt.”

Uitzonderlijke talenten kunnen vaak ongebruikelijke dingen voor elkaar krijgen. Dat kost hen niet veel meer moeite dan een standaard taak.

Ook dat herken ik bij mijn cliënten. Ze krijgen bijzondere dingen voor elkaar. Toch levert dat niet direct een hoog inkomen op. Daarvoor moet je bijvoorbeeld in staat zijn om je waarde zichtbaar te maken en te verkopen. Ook moet je goed geld durven te ontvangen. Dat zijn precies de dingen waar ik cliënten bij help. De inhoud, de waarde, die is er wel. Maar dat stuk er omheen om tot een goed inkomen te komen, dat zorgt vaak voor hoofdbrekens. Terwijl je dat gewoon kunt leren. Net zoals je je vak ooit heb geleerd.

Hoogbegaafd? Geen routine maar beweging in je eigen bedrijf

Maar pas op: “als uitzonderlijk talent vind je je plek zelden in een werkomgeving waar puur productie wordt gemaakt op routinewerk dat je steeds op dezelfde manier moet uitvoeren. Jouw plek is waar de samenleving in beweging is, waar men het niet meer weet, waar men tegen problemen aanloopt.”

Dat is belangrijk om van jezelf te weten. Herken je je in de typering van uitzonderlijke talenten? Dan ben je niet iemand die éénmaal iets ontwikkeld en het dan duizenden keren wil verkopen. Jij hebt er juist plezier in om steeds nieuwe dingen te ontwikkelen. Maak daarom een bedrijf dat je die mogelijkheden geeft. Een bedrijf met niet teveel routinewerk en lekker veel uitdaging voor jezelf. Dat houdt je scherp, dat blijft je energie geven.

Jouw plek is waar de samenleving in beweging is.

Hoogbegaafde zzp-er? Zo zit het met de marketing

Het is belangrijk om te beseffen dat veel uitzonderlijk talentvolle zzp-ers niet zoveel plezier hebben in marketing (tenzij ze copywriting of sales als vak hebben gekozen vanuit interesse). Zorg er dus voor dat marketing nooit de hoofdmoot van je bedrijf gaat worden! Laat je niet verleiden tot ‘het aanbieden van online programma’s’ die je maar éénmaal hoeft te maken en daarna steeds kunt verkopen als ‘passief inkomen’.

Voor uitzonderlijke talenten klinkt passief inkomen in het begin mooi (“vanzelf geld krijgen, dan heb ik veel tijd voor leuke dingen!”), maar dat is het niet. Na een paar maanden merk je dat je de minimale inspanning die nodig is voor dat inkomen niet meer op kunt brengen. Het is geen inspirerend geld, het is te saai!

Passief inkomen is te saai, waardoor je de minimale inspanning er niet meer voor op kunt brengen.

Waar spring je wel ’s ochtends fluitend je bed voor uit? Complexe problemen oplossen, ingewikkelde teamvraagstukken doorbreken, of… verzin het maar. Laat dat waar jij warm voor loopt de kern van je bedrijf worden. Zo werk je altijd met plezier en ben je je geld meer dan waard. Je kunt dan uitstekend verdienen, zonder lange dagen te maken. En de uren die je werkt, blijven gouden plezier-uurtjes.

Uitzonderlijk talent: discipline werkt anders als je hoogbegaafd bent

Corten constateert dat uitzonderlijke talenten vaak op een bijzondere manier met discipline omgaan. Hij stelt daarin precies dezelfde dingen die ik bij Zacht Werken propageer: “Discipline is voor veel uitzonderlijke talenten een groot struikelblok.” Hij geeft het voorbeeld van een weekplanning, waarbij je een plan maakt om morgen om 8.30 uur aan je bureau te zitten en de lunch te werken, met regelmatig een kwartier pauze tussendoor. Klinkt ideaal? Maar dat is het niet voor die talentjes. Wat veel beter werkt is: “Leer zorgvuldig aanvoelen welke momenten of uren van de dag waarvoor geschikt zijn en handel daarnaar. Beweeg mee met jezelf en maak het je zo gemakkelijk mogelijk.” Kortom: werk niet op discipline, maar op energie.

Werk niet op discipline, maar op energie.

Wanneer motivatie allesbepalend is

Corten geeft aan dat deze werkwijze uitermate geschikt is voor gevoelige mensen die in principe heel veel werk op een slimme manier in korte tijd kunnen verzetten, maar waar de motivatie allesbepalend is. Als eigen baas kun je dit principe verder verfijnen. Niemand vertelt je dat je ’s ochtends op tijd achter je bureau moet zitten, of dat je lange dagen moet maken. Ga werken zoals het bij jou past. Leer hoe jij in korte tijd bergen verzet en veel waarde aan anderen kunt leveren.

Zulke bergen-verzet-uren van jou zijn goud waard, Vind de klanten die je daarvoor ook goed willen betalen en zorg voor goede verpakking van je dienstverlening, zodat je dat geld ook daadwerkelijk krijgt. Zulke marketing is voor uitzonderlijke talenten vaak wél inspirerend om te leren en het kan het verschil maken tussen hard werken voor weinig geld, of zacht werken met een ruim inkomen.

Je bergen-verzet-uren zijn goud waard.

Een eigen bedrijf vanuit je hart

Ook propageert Corten een eigen bedrijf vanuit je hart. “Werkgevers vinden het soms eng of moeilijk om je aan te nemen; zij durven de verantwoordelijkheid niet te nemen voor de vaak grillige ontwikkeling die ze aan je cv menen te zien. Veel gemakkelijker zullen ze een dienst of product van je afnemen.” Kortom: als medewerker ben je ‘te lastig’, maar als ondernemer ben je soms voor dezelfde organisatie goud waard. Mits jij leert hoe je je diensten verkoopt aan zulke organisaties en er een goed tarief voor krijgt.

Alternatieven voor verkopen voor uitzonderlijke talenten

Corten heeft heerlijke tips voor de talentvolle mensen die ondernemer worden maar opzien tegen verkopen: “Neem verkopen serieus, maar staar je er niet blind op. Kijk welke alternatieven je voor verkopen hebt en zet deze in, voor zover ze bij je passen. Denk bijvoorbeeld aan presentaties, kleine workshops en pilots, voorlichtingsbijeenkomsten, tentoonstellingen.” En hij schetst een fijn ideaalbeeld: “Als je echt goed bent en je resultaten opvallen, wat bij veel uitzonderlijke talenten in het verschiet ligt, hoef je uiteindelijk niet meer actief te verkopen. Dan weten de klanten jou te vinden.”

Hierin zie ik in mijn praktijk overigens gemengde resultaten. Te vaak zie ik talentvolle mensen die juist te weinig zichtbaar zijn, die zich te lang blijven richten op een doelgroep die nooit voor hun waarde wil betalen, of die veel verschillende vakinhoudelijke trainingen blijven volgen (en te vaak van vakgebied wisselen) zonder dat ze iets waardevols voor klanten neerzetten.

Dat is jammer en zo komt je uitzonderlijke talent te weinig tot ontwikkeling. Vaak voel je dat zelf overigens ook. Je voelt dat je ‘niet past’, dat er ‘meer in zit’, of dat het maar niet lijkt te lukken.

Te vaak constateren zulke zzp-ers, volkomen onterecht, dat het ondernemen niet voor hen is weggelegd, gaan ze solliciteren op deeltijdbanen en doen ze hun bedrijf erbij. Jammer! Want met marketingvaardigheden die passen bij jouw uitzonderlijke talent kun je meestal uitstekend een gezond bedrijf realiseren. Ook (juist!) als je geen gladde verkoper of sluwe copywriter wilt zijn.

Te vaak constateren zulke zzp-ers dat het ondernemen niet voor hen is weggelegd.

Je komt op plekken waar het niet OK is

Toch kan ondernemen voor talentvolle mensen, die de lat hoog leggen en die gevoelig zijn, ook lastig zijn. “Een nadeel is dat je voor je werk vaak op plekken komt waar het volgens jouw waarden niet in orde is. Een schilder komt bij verwaarloosde huizen, een tandarts ziet afgebroken kiezen, een dokter zieke mensen. Daar moet je tegen kunnen. Erger je er niet aan, maar bedenk je dat het jou omzet oplevert en een reden van bestaan.”

Je komt voor je werk op plekken waar het volgens jouw waarden niet in orde is.

Ook dat zie ik in de praktijk regelmatig. Je werkt als cultuurveranderaar in een grote organisatie, maar wordt tegelijkertijd doodmoe van de cultuur die in jouw ogen echt niet goed is. Toch hoef je niet te blijven werken voor zulke energie-vretende klanten. Vaak help ik cliënten met het vinden van hun echte fans: mensen die niet alleen enthousiast over je zijn en goed voor je willen betalen, maar ook mensen waar jij zélf energie van krijgt. Juist voor de uitzonderlijke talenten is een bedrijf dat is gebaseerd op hun fans, een zaak van fans, geen luxe maar een noodzaak.

Hoogbegaafd en voordelen van hart-werken

Natuurlijk zijn er volop voordelen van een bedrijf van je hart: “Je kunt veel dingen precies zo regelen als jij dat wilt. Jij bepaalt op welke tijden je werkt, met welke materialen. Jij bepaalt hoe je bereikbaar bent en of je gestoord wordt. Jij bepaalt hoeveel werk je inplant en wanneer. Je kan zorgen voor een plezierige werkruimte, voldoende pauzes en echt lekkere thee en koffie. Dit alles komt zowel je inspiratie als je belastbaarheid ten goede: in je eigen bedrijf is het gemakkelijker om je gevoeligheid te beschermen.”

Ha, hier noemt Corten een belangrijke reden waarom een eigen bedrijf voor veel uitzonderlijke talenten verslavend leuk is: ze willen nooit meer anders! Voorwaarde daarbij is wel dat je bedrijf lekker loopt: dat je werkt voor de juiste fans (Een zaak van fans), dat je weet hoe je afstemt op je eigen energie (Een zaak van zacht werken), dat je goed kunt omgaan met geld & waarde (Een zaak van geld), en dat je weet hoe je het bedrijf van je hart neerzet (Een zaak van hart-werken) en daarbij bij jezelf blijft (Een zaak van jezelf). Ik vind het treffend om te zien dat alle thema’s die ik in mijn zaak-van-boekenserie heb uitgewerkt nadrukkelijk terugkomen bij Corten. Dat is blijkbaar niet toevallig: juist deze thema’s zijn voor de uitzonderlijke talenten essentieel in hun werk en bedrijf.

Uitzonderlijk talent: vind fijne ontwikkelmogelijkheden

Oh, en hadden we het al gehad over al die leuke ontwikkelmogelijkheden die je eigen bedrijf je geeft? Hier komt’ie: “Jij kiest ook welke cursussen je doet. Je bent daarbij niet afhankelijk van de grillen van een inkoopafdeling en je kan veel kosten voor de belasting aftrekken. Als je bedrijf dicht bij je hart ligt, schuiven vanzelf een aantal kosten van privé naar zakelijk, inclusief de btw kan dit al gauw de helft schelen. En waarom laat je je vakantie niet aansluiten op een buitenlandse cursus of training?”

Ja-ja-ja! Ook hier schetst Corten weer precies waarom ondernemen ook zo leuk kan zijn. Het is natuurlijk geweldig omdat je op je eigen manier kunt werken en daarbij veel waarde levert aan je klanten. Maar het is ook leuk dat privé-uitgaven opeens zakelijke kosten zijn (een fijne laptop, die eindeloze stapel vakliteratuur of interessante trainingen die je nu van je belasting mag aftrekken). Opeens is je eigen ontwikkeling een zakelijke investering: hoe leuk is dat!

Je persoonlijke ontwikkeling is een zakelijke investering.

Baanzekerheid is betrekkelijk

Heb je nog een baan en twijfel je over dat eigen bedrijf? “Het is eng om zekerheden op te geven. Maar het is ook betrekkelijk. Want welke zekerheid geef je eigenlijk op? Zoveel houvast geeft een vaste baan niet meer. En er is helaas wel een onprettige zekerheid: die van een burn- of bore-out als je lang doorgaat met een baan die niet past.”

Ook dat herken ik uit mijn eigen leven. Die baan bij KPN, waar ik als management trainee allerlei kansen kreeg, was uiteindelijk te traag, te saai. Eigen baas worden was doodeng, maar ik heb er vijftien jaar later nog steeds geen dag spijt van gehad. Wat was de reis als eigen baas de moeite waard. Ja, het was lastig en spannend. Maar juist dat gaf me energie en inspiratie.

Pas op voor de bore-out van te lang doorgaan in een baan die niet past.

Levensfasen: ondernemen kun je ook later leren stelt Frans Corten

Dan heeft Corten ook nog een stel razend interessante inzichten over je levensfasen: “Uitzonderlijke talenten zijn vaak te vroeg. (…) Vaak worden ze niet geloofd of begrepen vanwege hun jonge leeftijd. Dat is een tijd afzien, maar er is hoop. Rond je veertigste wordt het veel meer van je geaccepteerd dat je de regie neemt, dat je een plan maakt, dat je aangeeft wat wel en niet bij je past. (…) Ook kan je als uitzonderlijk talent, vaker dan anderen, na je 55-ste nog iets compleet nieuws gaan ontwikkelen. Uiteraard iets wat je echt graag doet.”

Ook dat herken ik. De uitzonderlijke talenten waar ik mee werk zijn meestal niet op hun twintigste als ambitieuze ondernemer begonnen. Veel vaker zijn het 40+ers die al veel hebben gedaan en nu een stap willen zetten naar een eigen bedrijf. Niet per se met veel medewerkers in dienst (dat vinden ze te routinematig), maar wel met coole opdrachtgevers en fijne klussen.

De meeste uitzonderlijke talenten zijn uitstekend in staat om zo’n bedrijf neer te zetten, ook op oudere leeftijd. Mits ze onderkennen dat ze daarvoor vaardigheden moeten bijleren: de vaardigheden om een ondernemer te worden. Niet zomaar een ondernemer, maar eentje voor wie het bedrijf naadloos aansluit op de specifieke eigen-aardigheden van het bijzondere talent.

Het mag op jouw manier als uitzonderlijk talent en hoogbegaafde ondernemer

Daar komen we bij een heikel punt, waar ik dit artikel mee begon: verschillende business coaches helpen verschillende typen mensen. Veel collega’s in mijn vakgebied zijn business coach geworden omdat ze zelf dol zijn op ondernemer, verkopen, copywriting of marketing. Vaak kun je bij zo’n coach uitstekend een aantal basisvaardigheden leren.

Maar daarna? Dan gaat het wringen. Omdat die business coach niet begrijpt dat het bij jou, als uitzonderlijk talent, anders werkt. Je coach vindt het heerlijk om rationele doelen te stellen, waar je met een strakke planning en discipline naartoe moet werken. Maar voor jou is het veel effectiever om te koersen op je intuïtie of energie tijdens je werkdag. Je coach vindt het eindeloos leuk om marketing te doen of verkoopgesprekken te voeren. Maar jij wilt liever je aandacht geven aan een nieuw complex probleem van een klant.

De methoden van je coach gaan wringen met jouw uitzonderlijk talent.

Teveel uitzonderlijke talenten krijgen daardoor een gevoel uit hun jeugd. Oude wonden worden opengehaald: ‘zie je wel, ik hoor er niet bij’. Ze denken dat ze ‘niet goed genoeg’ zijn, of ‘dat ze harder hun best moeten doen’ om wel in het gewenste keurslijf te passen. Terwijl dat juist niet zo is. Je bent, als uitzonderlijk talent, prima zoals je bent. Het ligt niet aan jou. Wat je moet doen, is stoppen met jezelf in een keurslijf persen dat niet voor jou is gemaakt.

Juist als ondernemer heb je de kans om elke werkdag weer af te stemmen op je eigen bijzondere energie, om de fans te vinden die je waarde herkennen, om je daar goed voor te laten betalen. Ga als uitzonderlijk talent zien dat je jouw bedrijf mag vormgeven zoals jij dat wil. Ga je omringen met mensen die dat ook begrijpen, die je daarbij inspireren en op weg helpen.

Een feest van herkenning

Voor mij was het boek ‘Een uitzonderlijk bedrijf voor een uitzonderlijk talent

Besef: jij bent anders dan de meeste mensen. Dus wordt jouw bedrijf ook niet standaard. Is dat erg? Nee, juist niet. Met jouw uitzonderlijke talenten kun je een uitzonderlijk bedrijf neerzetten, waarmee je mensen uitzonderlijk goed helpt en heerlijk kunt verdienen. Precies op de manier die bij jou past. Jij bent bijzonder. Je bedrijf mag dat ook zijn.

Jij bent bijzonder. Je bedrijf mag dat ook zijn.