Voor slimme, creatieve of misschien wel hoogbegaafde zzp’ers is focus lastig. We krijgen vaak te horen dat je moet focussen om succesvol te zijn. Maar wat als die enge focus jou juist blokkeert? Dat is precies wat er gebeurt bij veel begaafden. Toch kun je ook als creatieveling of slimmerik best focussen. Maar je moet het net even anders aanpakken. Hoe dan? Dat lees je in dit artikel.

Wat is het verschil tussen hoogbegaafd en bijzonder begaafd?

Als het gaat om ‘begaafden’ maak ik vaak onderscheid tussen hoogbegaafden en bijzonder begaafden:

• Hoogbegaafden zijn voor mij de mensen die zijn getest en van zichzelf weten dat ze hoogbegaafd zijn.
• Bijzonder begaafd is een wat ruimer begrip. Hoogbegaafden vallen hieronder, maar het zijn ook de creatieve en slimme professionals die niet per se de hoogste cijfers halen, maar bruisen van de unieke talenten. Bijzonder begaafden zijn nieuwsgierig, energiek, intens en gevoelig, en willen met hun talenten de wereld mooier maken. Misschien hebben ze een IQ boven de 130, misschien ook net niet. Of ze zijn bijzonder intelligent op specifieke gebieden, maar hebben meer moeite met andere dingen. Dat is overigens iets dat ook onder geteste hoogbegaafden voorkomt.

Ben jij onbewust begaafd?

Niet-geteste begaafden weten vaak wel enigszins van zichzelf dat ze anders zijn, maar te vaak zijn ze zich hier minder van bewust. Ze weten vaak niet hoe hun anders-zijn ervoor zorgt dat ze anders functioneren, bijvoorbeeld in hun werk. Daardoor proberen ze zich wanhopig aan te passen, net zo te zijn als iedereen, of ze persen zich in een keurslijf waarvan ze eigenlijk wel weten dat het niet bij ze past.

Hoe beter je begrijpt dat je bijzonder begaafd bent, hoe beter je je eigen gebruiksaanwijzing gaat begrijpen. Je kunt jezelf dan vaak beter aan anderen uitleggen, waardoor anderen je beter begrijpen en je tegelijkertijd meer jezelf kunt zijn.

Bijzonder begaafd en multipotentialist

Bijzonder begaafden zijn niet alleen slim. Ze blinken vaak uit in wat psychologen multipotentialiteit noemen: het vermogen en de wil om meerdere interesses tegelijkertijd te ontwikkelen. Dit is geen teken van gebrek aan focus, maar juist een bewijs van hun rijke nieuwsgierigheid en veelzijdigheid.

Waarom focussen vaak niet past bij begaafden

Herken je jezelf in de omschrijving van bijzonder begaafden? Heb jij ook een onstuitbare drang om verschillende dingen te doen en voel je je multipotentialist? Dan is het belangrijk om wat meer over focus te weten. Misschien voel je direct een weerstand opkomen: focus, bah! Je weet dat het zou moeten, maar op één of andere manier lukt het je nooit. Nou, dan kan ik je gerust stellen: je gevoel klopt.

Focus is namelijk voor veel bijzonder begaafden helemaal niet toepasbaar. Tenminste: focussen kan wel, maar niet op de traditionele manier. Hoe werkt dat?

De traditionele visie op focus

In de traditionele visie wordt focus gezien als de sleutel tot succes. Het idee is simpel: concentreer je op één taak, één doel of één project om echt effectief te zijn. Deze aanpak wordt vaak gepredikt in zelfhulpboeken en managementliteratuur, waar wordt aangeraden om afleidingen te vermijden en alle energie te steken in één duidelijk afgebakend pad. Volgens deze visie leidt een strakke focus tot diepere expertise, snellere voltooiing van taken en, uiteindelijk, tot grotere successen in zowel persoonlijke als professionele sferen.

Er wordt vaak gesteld dat multitasken inefficiënt is en dat het verdelen van aandacht over meerdere projecten of doelen de kwaliteit en effectiviteit van het werk vermindert. Deze benadering van focus benadrukt discipline en gestructureerde routine als fundamenten voor het bereiken van uitmuntende prestaties en het realiseren van ambitieuze doelen.

De nadelen van focus voor begaafden en multipotentials

Voor begaafden en multipotentials heeft deze traditionele manier van focussen een aantal belangrijke nadelen:

1. Inperking van creativiteit

Bijzonder begaafden zien vaak het grote geheel en maken makkelijk verbanden tussen verschillende ideeën en vakgebieden. Een strikte focus kan dit natuurlijke talent beperken en hen de inspiratie ontnemen die juist uit die breedte komt.

2. Het risico van uitputting

Deze mensen zijn op hun best als ze kunnen switchen tussen verschillende boeiende projecten. Moeten ze te lang op één ding focussen, dan raken ze snel verveeld of zelfs uitgeput, wat allesbehalve productief is.

3. Het missen van potentiële kansen

Door een te smalle blik kunnen bijzonder begaafden de onverwachte kansen die juist in de breedte liggen over het hoofd zien. Hun talent om onorthodoxe verbanden te leggen, kan juist de sleutel zijn tot unieke oplossingen en vernieuwing.

Waarom is focus wel belangrijk voor begaafden

Hoef je dan helemaal niet te focussen? Zo simpel is het ook weer niet.

Focus is absoluut nuttig, omdat het je helpt om je niet te verliezen in de zee van mogelijkheden en afleidingen. Met een goede focus kun je de chaos van alledag temmen door je aandacht te richten op wat echt belangrijk is. Focus stelt je bovendien in staat dieper in te gaan op complexe vraagstukken en grondiger werk af te leveren. Als je je concentreert op één ding tegelijk, gebruik je je tijd en energie zonder verspilling, wat leidt tot betere resultaten en meer voldoening in je werk.

Kortom, een beetje focus helpt om helder en effectief naar je doelen toe te werken. Juist voor begaafden is die focus belangrijk. Je hebt zoveel talenten, met een goede manier van omgaan met focus komen al die talenten veel beter tot zijn recht. Dat is precies wat je wil!

Zo werkt focus wel voor begaafden

De traditionele manier van focussen op één ding voelt voor veel begaafden en multipotentialists als enorm beperkend. Toch kun je ook als begaafde best focussen. Alleen werkt focus voor jou net anders.

Je hoofd is sneller en complexer. Je kunt meer aan, hebt meer energie en een enorme intensiteit. Die dingen mag je gebruiken om een manier van focussen te ontwikkelen die bij past bij de Ferrari-geest in je hoofd!

Veel begaafden kunnen bijvoorbeeld prima focussen op de volgende manieren:

1. Gelaagde focus

In plaats van zich blind te staren op één project, kunnen bijzonder begaafden beter werken in fasen van geconcentreerde aandacht, afgewisseld met periodes van exploratie. Dit houdt de geest scherp en de motivatie levendig.

Ik schrijf boeken, ben business coach, en doe intensief aan houtsnijden. Tijdens mijn ideale werkdag lees ik ’s ochtends in bed eerst een goed boek over houtsnijden. Daarna schrijf ik een tijdje aan mijn eigen boek, of ik doe ander inhoudelijk werk. In de middag coach ik klanten, bijvoorbeeld tijdens een lange lunch of een intens groepswebinar met volop inspiratie en verschillende onderwerpen. ’s Avonds pak ik mijn houtsnijspullen en werk ik geconcentreerd aan een uitdagende klus. Voor mij is zo’n dag met afwisselende focus bijzonder ontspannen.

2. Projectrotatie

Door actief tussen verschillende projecten te switchen, blijft het werk fris en uitdagend. Dit zorgt ervoor dat ze steeds vanuit verschillende hoeken kunnen denken en dat hun energie hoog blijft.

In de afgelopen jaren heb ik enorm veel neergezet. Ik schreef tien boeken, gaf livedagen over allerlei onderwerpen, had een jaarprogramma met vijf keer een tweedaags event, en coachte tientallen klanten. Ik ontwikkelde mijn eigen merk Zacht Werken®, maakte daarbij een zacht-werken-bordspel en lanceerde een zacht-werken-coach-academie. Vrijwel al deze dingen waren korte projecten, van drie tot zes maanden. Door elk jaar een paar van zulke projecten te doen naast mijn lopende werk, bouwde ik veel waardevolle dingen op. Daarnaast had ik continu frisse projecten, waar ik me op kon focussen naast het lopende werk. Dat zorgde voor focus (één bijzonder project tegelijk) en afwisseling.

3. Thema-gebaseerd werken

Kiezen voor een breed thema kan helpen om verschillende projecten onder één dak te brengen zonder de creatieve vrijheid te verliezen. Dit geeft structuur maar laat genoeg ruimte voor experimenten en innovatie.

Ik ben business coach voor zzp’ers. Dat is een duidelijk uithangbord dat iedereen begrijpt. Maar achter de toonbank verkoop ik een grote diversiteit aan diensten en oplossingen. Mijn eerste boek ging over fans krijgen en online marketing. Het boek daarna over zacht werken, afstemmen op je energie, je dromen realiseren en blokkerende emoties en mini-verslavingen. Het boek daarna ging over geld en mindset. Daarna schreef ik nog meer boeken, over weer andere onderwerpen. Ik lanceerde programma’s over zacht werken, geld en mindset, over fans krijgen met online marketing, of adverteren op Facebook. Maar ook over ‘Vlot schrijven voor LinkedIn‘ of ‘De bullet journal voor professionals‘ en nog veel meer. Onder de vlag business coach voor zzp’ers kon ik een grote diversiteit aan werk kwijt. Tegelijkertijd bleef ik wél herkenbaar voor mijn fanclub: de slimme en creatieve zzp’ers.

Diepere inzichten en toepassingen

Goed, je moet dus wel iéts met focus in je werk, maar dankzij gelaagde focus, projectrotatie en thema-gebaseerd werken kun je volop creatief spelen en je slimme en intense brein lekker aan het werk zetten. De uitdaging daarbij is: vind een manier van focussen die past bij jou en je bedrijf. Dit kan je daarbij helpen:

A. Het belang van zelfkennis

Bijzonder begaafden doen er goed aan om hun eigen werk- en denkstijl diep te begrijpen. Wat bijzonder is aan begaafden, is dat ze onderling enorm verschillen. Elke begaafde is extreem in bepaalde dingen, maar waarin je extreem bent is nou juist weer totaal uniek.

Juist omdat dingen voor jou anders werken, is het vaak lastiger om jezelf goed te begrijpen. Dat kan heel wat puzzelen vereisen. Toch is die puzzel ook de moeite waard. Hoe meer puzzelstukjes je ontdekt over jezelf, hoe groter je zelfinzicht. Dit zelfinzicht stelt je in staat om je eigen werk beter te structureren en handiger met je energie om te gaan.

B. Samenwerking en netwerken

De beperkingen van een te strakke focus kun je compenseren door samen te werken met anderen, of je visie met anderen te delen. Netwerken biedt nieuwe perspectieven en mogelijkheden die één persoon misschien over het hoofd ziet. Maar pas daarbij ook op. Als business coach zie ik te vaak zzp’ers die druk zijn met netwerken en samenwerken, maar dat niet concreet maken. Je bent dan veel tijd kwijt aan overleg met allerlei leuke mensen, maar echt inkomen komt er niet uit. Dat is jammer van je tijd en je talenten.

Zet je slimme brein ook in om een samenwerking concreet en praktisch te maken. Vraag jezelf af: voor wie kunnen we een concreet probleem oplossen? Wie wil hiervoor betalen? Of laat het businessmodel helemaal lost en kies juist voor netwerken waarin je alleen maar komt voor de inspiratie. Maar maak jezelf dan ook niet wijs ‘dat er misschien wel een keer iets uitkomt’ qua werk of inkomen.

C. Het gebruik van technologie en tools

Moderne hulpmiddelen en apps kunnen bijzonder begaafden helpen om hun projecten en ideeën beter te beheren. Technologie kan dienen als een extern ‘geheugen’ en als tool om creatieve verbanden zichtbaar te maken. Heel interessant is bijvoorbeeld bekende Getting-Things-Done methode van David Allen, of een moderne uitbreiding daarvan: de second-brain-aanpak van Tiago Forte.

Als business coach leer ik mijn klanten graag werken met de bullet journal voor professionals. Dat is een beknopte en eenvoudige aanpak, waar je vandaag mee kunt beginnen. Het is mijn ervaring dat de bullet journal begaafde professionals helpt om zicht te houden op al hun ideeën en projecten, zonder teveel gedwongen focus of een keurslijf. Takenlijstjes worden bijvoorbeeld een zou-ik-kunnen-doen-lijstje, waar je ook van mag afwijken. Juist bij bijzonder begaafden, met volop plannen, ideeën en intuïtie past die aanpak uitstekend.

Conclusie

Voor bijzonder begaafden werkt een flexibele, open benadering van focus vaak beter dan het traditionele strakke focusmodel. Door hun natuurlijke neiging tot breed en creatief denken te omarmen, kunnen ze niet alleen succesvoller zijn in wat ze doen, maar ook meer voldoening vinden in hun werk. In plaats van te proberen in een standaard hokje te passen, kunnen ze beter hun eigen pad vormen, waarin ze hun veelzijdige talenten volledig benutten en echt iets bijzonders creëren.

Juist als zzp’er is het heerlijk als je je eigen succesvolle aanpak van focus weet te vinden. Er komt meer waardevol werk uit je handen, terwijl je tegelijkertijd meer rust én meer inspiratie ervaart.

Weet je het werk dat uit je met die creatieve focus neerzet goed te verkopen? Dan zorgt jouw focus ook nog eens voor volop blije klanten en daarmee met maatschappelijke impact en een lekker inkomen. Dat zijn dingen waar alle bijzonder begaafden graag op focussen!